Vertrouwenspersonen en Veilige gemeenten voor iedereen

Het lijkt zo vanzelfsprekend: in een gemeente van de Protestantse Kerk voel je je veilig. Leden behandelen elkaar met respect. Mensen met speciale taken en opdrachten maken geen gebruik van hun machtspositie ten koste van anderen. Kinderen en jongeren kunnen ongestoord meedoen.

Helaas gaat dat niet altijd en overal op. Want ongewenste intimiteiten of grensoverschrijdend gedrag, maar ook financiële malversatie, intimidatie en dreiging, houden jammer genoeg bij kerkmuren niet op.

De synode van de Protestantse Kerk Nederland (PKN) heeft in november 2019 uitgesproken gemeenten te gaan stimuleren plaatselijk beleid over veilig omgaan met elkaar te formuleren. In dat beleid is o.a. opgenomen dat er gekwalificeerde vertrouwenspersonen per gemeente of per ring van gemeenten zullen worden aangesteld.

Binnen de ring Walcheren van de PKN zijn daartoe al stappen gezet. De gedachte is dat niet iedere gemeente dit afzonderlijk hoeft te regelen, maar dat er namens de ring zowel een vrouw, alsook een man, hiervoor zullen worden gezocht.

Ondergetekenden zijn dan ook door de ring Walcheren gevraagd als vertrouwenspersonen beschikbaar te zijn voor Protestantse gemeenten op Walcheren. De kerkenraad van de Protestantse gemeente Oost-Souburg heeft ons benaderd en er is een overeenkomst opgesteld. Gemeenteleden van de protestantse gemeente Oost-Souburg kunnen ons dus benaderen bij klachten.

Als vertrouwenspersonen volgen wij het protocol van de protestantse kerk. Het is dus niet de bedoeling dat we als vertrouwenspersonen het werk doen dat de taak van anderen is, zoals het verrichten van onderzoek of wat bij de pastor(aal medewerker) hoort of bij een therapeut. Wij kunnen gemeenteleden met klachten verwijzen en we hebben de rol van wegwijzer en procesbegeleider in deze klachtenprocedure.

De twee vertrouwenspersonen bij de Protestantse gemeente  Oost-Souburg zijn:  Anneloes Steglich (voorheen gemeenteadviseur PKN, altsteglich@gmail.com,  Jaap Lukasse (voorheen predikant PKN en leraar CSW, jaap.lukasse@gmail.com, 


Veilige kerk
Onderzoek wijst uit dat in Nederland jaarlijks ruim 100.000 mensen slachtoffer worden van seksueel geweld. Eén op de twee vrouwen en één op de vijf mannen is ooit geconfronteerd met grensoverschrijdend gedrag. Seksueel geweld maar ook andere vormen van intimidatie, bedreiging en misbruik. In opdracht van het ministerie van OCW heeft I&O Research in 2023 een onderzoek uitgevoerd onder ruim 2700 Nederlanders over dit onderwerp. Voor Stichting Veilige Kerk zijn de data van dat onderzoek aanvullend geanalyseerd. Daaruit blijkt dat grensoverschrijdend gedrag minder snel herkend wordt en moeilijker bespreekbaar is in kerkelijke kring dan daar buiten. Helaas kunnen we niet zeggen dat grensoverschrijdend gedrag binnen kerken ook minder voor komt dan daar buiten. Alle reden voor de PKN om gemeenten te vragen beleid te ontwikkelen om de gemeente  veiliger te maken.

Veel gemeenten hebben inmiddels het thema in het beleidsplan opgenomen en omgangsregels voor vrijwilligers opgesteld. Ook vraagt de kerk professionals en vrijwilligers in leidinggevende functies of mensen die met jongeren of kwetsbare personen werken om een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) te overleggen.
Daarnaast wordt gemeenten gevraagd vertrouwenspersonen aan te stellen. Praten over seksueel misbruik of andere vormen van grensoverschrijdend gedrag is lastig. Daarom zijn wij als onafhankelijke vertrouwenspersonen aangesteld voor vragen of meldingen over misbruik.  Inmiddels zijn we drie jaar in Walcheren actief als vertrouwenspersoon. Door de periode van corona-beperkingen verliep de start wat moeizaam, maar inmiddels zijn we bij vrijwel alle kerkenraden die aangaven een contract met ons te willen sluiten, een keer op bezoek geweest. Ook komen er steeds meer vragen bij ons binnen. Soms blijkt er verwarring. Dan krijgen we vragen over het leiden van een uitvaart of de aanmelding voor een jeugdkamp.

Blijkbaar is de term vertrouwenspersoon niet direct voor iedereen duidelijk. Vervelender is dat we de laatste tijd vrij frequent gebeld worden door personen die ons telefoonnummer van internet halen met verkeerde verwachtingen. We worden dan door de telefoon zelf lastig gevallen door mensen die denken dat de vertrouwenspersoon er is om te luisteren naar iemands seksuele behoeften. Nu dat steeds vaker voorkomt moeten we helaas aan de gemeenten vragen ons telefoonnummer van de website en uit de kerkbladen te halen. Wel kan ons 06 nummer bij de kerkenraad bekend blijven en mag deze in het informatiegidsje.

Onze e-mailadressen kunnen vanzelfsprekend wel breed verspreid blijven. We hopen dat we via ons e-mail adres voldoende bereikbaar blijven voor iedereen die ons wil raadplegen of een signaal van grensoverschrijdend gedrag met ons wil delen.  
Anneloes Steglich-Lentz   e-mail altsteglich@gmail.com
Jaap Lukasse  e-mail jaap.lukasse@gmail.com